කපු රෙදි කම්හලේ අත්උදව්වට සිටි කොල්ලා ලෝක ධනවතා වුණු හැටි
‘ඔබ දිළින්දෙකු ලෙස මේ ලෝකයට බිහිවීම ගැටලුවක් නොවුණත්, දිළින්දෙකු ලෙස මිය යන්නේනම් එය ගැටලුවක්’ කියන ප්‍රකාශය ඔබ මේ වනවිට ඕනෑතරම් අසා ඇති.
දිළිඳු පවුල්වල ඉපදෙන සමහර පුද්ගලයන් සිය ජීවිත කාලය පුරාම දුක් විඳ අන්ත දිළින්දන් සේ මියයනවා. තවත් සමහර දිළිඳු පුද්ගලයන් උත්සාහය සහ කැපවීම තුළින් සිය ජීවිත ඉරණම වෙනස් කරගෙන මහා ධනවතුන් බවට පත්වී මිය යනවා. අපි මේ කියන්න යන ඇන්ඩෘ කානගී ත් ඔන්න ඔය දෙවන කාණ්ඩයට අයත් වන පුද්ගලයෙක්. ඔහු නතර වුණේ ලෝකයේ ලොකුම ධනවතා බවට පත්වෙමින්. ඇන්ඩෘ කානගී නම් ඒ අපූරු උත්සාහවන්ත මිනිසා ගැනයි මේ කතාව.
ඇන්ඩෘ කානගී උපන්නේ 1835 නොවැම්බර් 25 වැනිදා. ස්කොට්ලන්තයේ දුෂ්කර ගම්මානයක තමයි ඔහු ඉපදුණේ. ඔහුගේ පියා වුණු විලියම් කානගී අත්යන්ත්‍ර රෙදි වියන්නකු ලෙස සේවය කළා. මව වුණු මාග්‍රට් මොරිසන් මැහුම් ගෙතුම් වැඩවල නිරතවෙමින් නිවසට අමතර ආදායමක් ඉපැයුවා. ඒ නිසා ඇන්ඩෘගේ පවුලට ආර්ථික අගහිඟතා තිබුණේ නෑ. ඇන්ඩෘටත් ඔහුගේ සොහොයුරා වුණු තෝමස්ටත් හොඳින් ඉගෙනගැනීමට අවස්ථාව ලැබුණෙ ඒ නිසාමයි. හැබැයි මේ විදියට කාලය ගෙවීගෙන යද්දී ඇන්ඩෘගේ පවුලට බලාපොරොත්තු නොවුණු විදියේ නරක කාලයක් උදා වුණා.
ඒ කාලේ ස්කොට්ලන්තය ආශ්‍රිතව දේශපාලන ප්‍රතිසංස්කරණ ව්‍යාපාරයක් ක්‍රියාත්මක වෙමිනුයි තිබුණේ. ඇන්ඩෘගේ පියාත් මේ ව්‍යාපාරයට සහාය පළකළා. නමුත් ඒ ව්‍යාපාරය අසාර්ථක වුණු නිසා ඇන්ඩෘගේ පියා ඇතුළු පවුලේ උදවියට බොහෝ කෙනෙහිලිකම්වලට මුහුණදෙන්න සිද්ධ වුණා.
මේ විදියට කාලය ගතවෙද්දී කානගී පවුලට ස්කොට්ලන්තයේ ජීවත්වෙන්න අපහසු වාතාවරණයක් නිර්මාණය වුණා. අන්න ඒ නිසයි ඔවුන් අමෙරිකාවට යන්න තීරණයක් ගත්තේ. හැබැයි අමෙරිකාවට ගිය පමණින් කානගී පවුලට ජීවත්වීම පහසු වුණේ නෑ. ඒ ඔවුන්ට ස්ථිර ආදායම් මාර්ගයක් නොතිබුණු නිසා. අවසානයේ යාන්තම් කපු රෙදි කම්හලක රැකියාවක් සොයාගන්න විලියම්ට පුළුවන් වුණා.
හැබැයි මාස කිහිපයක් ගෙවීගෙන යද්දී ජීවන වියදම ක්‍රමයෙන් වැඩිවෙන්න පටන්ගත්තා. ඒ නිසා දහතුන් හැවිරිදි ඇන්ඩෘටත් තාත්තා එක්ක කපු රෙදි කම්හලේ සේවයට යන්න සිදුවුණා. ඇන්ඩෘ වයසින් කුඩා දරුවකු වුණු නිසා ඔහු අත්උදව්කරුවකු ලෙසයි සේවයට බඳවාගත්තේ. ඒ නිසා ඇන්ඩෘට ඒ රැකියාවෙන් මසකට ලැබුණේ ඩොලර් 5ක වැටුපක් පමණයි. ඒ වුණත් ඒ අමතර මුදල කානගී පවුලේ ආර්ථිකය ශක්තිමත් කරන්න විශාල රුකුලක් වුණා. ඉතාමත් කඩිසර දරුවකු වුණු ඇන්ඩෘ මහන්සි නොබලා වැඩ කළත් කාලයක් රෙදි කම්හලේ සේවය කිරීමෙන් පසුව ඔහුට එක දෙයක් අවබෝධ වුණා. ඒ මෙතැන තවත් කාලයක් සේවය කිරීමෙන් ඔහුට සාර්ථක මිනිසකු වීමට නම් නොහැකි බව. ඒ නිසා ඇන්ඩෘ කපු රෙදි කම්හලේ රැකියාවට සමුදෙන්න තීරණය කළා.
ඉන්පස්සේ හිතවතකුගේ මාර්ගයෙන් ඔහු දේශීය ටෙලිග්‍රාෆ් සමාගමක පණිවිඩකරුවකු ලෙසින් සේවයට බැඳුනා. එතැනත් බොහොම අවංකව සහ කැපවීමෙන් වැඩ කරපු නිසා වැඩි කලක් යන්නට මත්තෙන්ම ඇන්ඩෘ ප්‍රධානීන්ගේ හිත දිනාගත්තා. ඒනිසා ඩොලර් 10ක්ව පැවති ඔහුගේ මාසික වැටුප ඩොලර් 12 දක්වා වැඩි වුණා. ඒ වගේම ඉක්මනින්ම ටෙලිග්‍රාෆ් සංඥා හඳුනාගැනීමට ඔහු තුළ තිබුණු හැකියාව නිසා වසරක කාලයක් ඇතුළත විදුලි පණිවිඩ ක්‍රියාකරු ලෙසින් උසස්වීමකුත් ලැබුණා.
මේ කාලේ ඇන්ඩෘගේ ප්‍රධානියා වුණේ කර්නල් ජේම්ස් ඇන්ඩර්සන්. ඔහු සිය සේවකයන්ට තමන්ගේ පුද්ගලික පුස්තකාලය පරිහරණය කිරීමට අවස්ථාව දීලයි තිබුණේ. මෙයින් උපරිම ප්‍රයෝජන ගත්තු ඇන්ඩෘ ඉඩක් ලද සෑම අවස්ථාවකම එහි ගොස් පොත්පත් කියවමින් දැනුම වර්ධනය කරගත්තා. එයින් නොනැවතී වෙහෙස මහන්සි වී වැඩ කරන්න තිබුණු හැකියාව, උත්සාහය, සුපරීක්ෂාකාරී බව, වගකීම් භාරගැනීම යන කාරණා නිසා ඉතාමත් ඉක්මනින් දියුණු පුද්ගලයෙක් වෙන්න ඔහුට අවස්ථාව ලැබුණා.
මෙහෙම යද්දී විදුලි පණිවිඩ ක්‍රියාකරුවකු ලෙසින් ඔහු පෙන්වූ දක්ෂතා ගැන පෙනිසිල්වේනියා දුම්රිය සමාගමේ නිලධාරියකු වුණු තෝමස් ස්කොට්ට ආරංචි වුණා. සිය සහාය විදුලි පණිවිඩ ක්‍රියාකරු තනතුර භාරගන්නා ලෙස ඔහු ඇන්ඩෘට ඇරයුම් කළේ ඉන්පස්සෙයි. ඇන්ඩෘගේ නව රැකියාවේ මාසික වැටුප වුණේ ඩොලර් 16ක්. මෙවර ඔහු පෙරටත් වඩා උනන්දුවෙන් වැඩ කළා. ඒ වගේම නිතරම සිය ප්‍රධානියා වුණු ස්කොට්ගෙන් නොදන්නා දේ අසා දැනගත්තා. එහි ප්‍රතිඵලයක් විදියට වසර 6ක් පමණ යන විට ඇන්ඩෘ හොඳ දැනුමක් තිබුණු විදුලි පණිවිඩකරුවකු බවට පත්වුණා.
මේ වනවිට තම ගෝලයා පිළිබඳ ඉතා හොඳින් පැහැදී සිටි තෝමස් ස්කොට් ඔහුට අභියෝගයක් භාරදෙන්න තීරණය කළා. පෙන්සිල්වේනියා දුම්රිය මාර්ගයේ බටහිර අංශයේ අධිකාරි තනතුර භාරගැනීමට හැකිදැයි ඔහු ඇන්ඩෘගෙන් විමසා සිටියේ ඒ අනුවයි. කවදත් අභියෝග භාරගන්න කැමැත්තෙන් ඉඳපු ඇන්ඩෘ දෙවරක් නොසිතාම නව තනතුරේ වැඩ භාරගන්න කැමැත්ත පළ කළා.
ඉතින් ඒ නව තනතුරේ ඇන්ඩෘගේ මාසික වැටුප ඩොලර් 125ක් තරම් ඉහළ අගයක් ගත්තා. නමුත් ඇන්ඩෘ සිය ප්‍රධානියා වුණු ස්කොට්ගෙන් කළමනාකරණය, පිරිවැය පාලනය වැනි අංශ පිළිබඳ තවදුරටත් දැනුම ලබාගන්න අමතක කළේ නෑ. එනිසා ඔහුට තම වෘත්තීය තුළ තවත් සාර්ථක වෙන්න හැකි වුණා.
මේ අවධියේදී ඇන්ඩෘගේ ප්‍රධානියා වුණු තෝමස් ස්කොට් විවිධ සමාගම්වල කොටස් මිල දී ගනිමින් සැලකිය යුතු තරම් මුදලක් උපයාගෙන හිටියා. දවසක් ඇන්ඩෘ හමුවන්නට පැමිණි ස්කොට්, ඇඩම්ස් එක්ස්ප්‍රස් නම් සමාගමේ කොටස් 10ක් විකිණීමට ඇති බව ඔහුට දන්වා සිටියා. හැබැයි ඒ කොටස් මිලදී ගැනීමට ප්‍රමාණවත් මුදලක් ඒ වෙද්දී ඇන්ඩෘ ළඟ තිබුණේ නැහැ.
ඒ මොහොතේ ඇන්ඩෘගේ මව වුණු මාග්‍රට් ඔවුන්ගේ නිවසක් උකස් කර ඩොලර් 500 ක මුදලකුත් තෝමස් ස්කොට් ඉතිරි මුදලත් ලබාදුන්නා. ඒ විදියට මුලින්ම සිදුකළ ආයෝජනයෙන් සාර්ථක ප්‍රතිඵල ලැබුණු නිසා සැලකිය යුතු මුදලක් ඇන්ඩෘට හිමි වුණා. ඉන් පසුව ඔහු ණය මුදල් ගෙවා ඉතිරි මුදල් තවත් ආයෝජන සඳහා යොමු කළ නිසා සැලකිය යුතු තරම් ධනයක් එකතු කරගන්න ඔහුට හැකිවුණා.
වසර කිහිපයක් ඇතුළත එකතු කරගත් මුදලින් නව ව්‍යාපාරයක් ආරම්භ කිරීම තමයි ඇන්ඩෘගේ ඊළඟ අරමුණ වුණේ. ඒ අනුව කීස්ටෝන් පාලම් ඉදිකිරීමේ සමාගමත් පසුව යූනියන් අයන්වර්ක්ස් සමාගමත් ආරම්භ කළා.
කාලයක් තිස්සේ පාලම් ඉදිකිරීමේ කටයුතු කරගෙන යද්දී ඇන්ඩෘට එක් දෙයක් ඒත්තු ගියා. ඒ ඉදිකිරීම් ක්ෂේත්‍රය තුළ වානේවලට තිබුණු දැඩි ඉල්ලුම පිළිබඳව. ඒ ගැන සලකා බැලූ මෙම ශූර ව්‍යාපාරිකයා 1870 දශකය ආරම්භයේදී වානේ කර්මාන්තයට අවතීර්ණ වුණා. එමඟින් ඔහුට තව තවත් මුදල් ඉපයීමට හැකිවුණා.
ඒ විදියට ධනය ගලාගෙන එද්දී ඔහු දුප්පත් දරුවන්ට ඉගෙනීම සඳහා උදව් උපකාර කළා. එකල ඔහු පුස්තකාල 2500ක් පමණ ඉදිකළ බවයි වාර්තාවල ලියැවී තිබෙන්නේ. ඊට අමතරව දුප්පත් පවුල්වල උත්සාහවන්ත තරුණයන්ට උදව් උපකාර කළ ඇන්ඩෘ ඔවුන්ට උසස් ජීවන තත්ත්වයක් කරා ළඟාවීමට අත්වැලක් වුණා. මහා ධනවතකු වුණත් කිසිවිටෙක උඩඟු නොවුණු මේ අපූරු මිනිසා එක්තරා යුගයක ඔහු දිළින්දකුව සිටි බව හොඳින්ම මතක තබාගෙන සිටියා. එනිසා ඔහු සෑමවිටම අසරණ මිනිසුන්ට සරණක් වීමට උත්සාහ කළා. ව්‍යාපාරවලින් සාර්ථක වීමෙන් පසුවයි ඇන්ඩෘ විවාහ වීමට තීරණය කළේ. ඒ අනුව ඔහු 1887 වසරේදී ලුසී විට්ෆීල්ඩ් නම් තරුණිය සමඟින් විවාහ දිවියට ඇතුළත් වුණා.
19 වන සියවසේ අවසානය වන විට ඇන්ඩෘ කානගී විවිධ ව්‍යාපාර ගණනාවක අයිතිකරුවා බවට පත්ව සිටියා. එම ව්‍යාපාරවලින් ඔහුට විශාල ආදායමක් ලැබුණා. 1901 දී ඔහු සිය වානේ ව්‍යාපාරය ඩොලර් මිලියන 480කට ජෝන් මෝර්ගන් නම් ව්‍යාපාරිකයකුට විකුණා දැමුවා. ඒ අයුරින් ලැබුණු විශාල මුදල නිසා ලොව අංක එකේ ධනවතා බවට පත්වීමට ඇන්ඩෘ කානගීට අවස්ථාව ලැබුණා.
ඔහු සතුව තිබුණු වැඩිම වත්කම් ප්‍රමාණය අමෙරිකානු ඩොලර් බිලියන 11.8ක් ලෙසයි සටහන් වෙන්නේ. කපු රෙදි කම්හලක සුළු සේවකයකු ලෙසින් ජීවිතය අරඹා අවසානයේදී ලොව අංක එකේ ධනවතා බවට පත්වුණු මෙම අපූරු පුද්ගලයා එම තත්ත්වය කරා ළඟාවෙන්න විශාල කැපකිරීමක් කළා.
සිය ජීවිතයේ අවසන් කාලයේදී හැකි තරම් විනෝදයෙන් සිටීමට උත්සාහ කළ ඇන්ඩෘ සිය ධනය හොඳින් වියදම් කරමින් සුපිරි පැලැන්තියේ ජීවිතයක් ගත කළ බව සඳහන්. එවැනි සැපවත් ජීවිතයක් ගතකරපු මේ ධන කුවේරයාට 1919 වසරේ මැද භාගයේදී නියුමෝනියාව වැලඳුණා. ඔහුගේ ජීවිතය බේරා ගැනීමට එවකට ලෝකයේ සිටි ඉහළම පෙළේ වෛද්‍යවරුන් මහත් පරිශ්‍රමයක් දරුවත් 1919 අගෝස්තු 11 වැනිදා ඇන්ඩෘ කානගී සදහටම දෙනෙත් පියා ගත්තේ සොබාදහම් නීතියට අවනත වෙමිනුයි.
ඩී.පී.වේවැල්පනාව