මේ දවස්වල කතාබතා නැතුව ඉමුකෝ ලතා
සමන්ලතා පුංචි පුතාවත් වඩාගෙන පාරට ආවා. ගේ ඇතුළෙම ඉඳලා පුංචි පැංචටත් එපාවෙලා ඇති. එයා එක දිගටම අඬනවා. සමන්ලතා සෙනඟ එහා මෙහා යන පාරේ පුංචි පුතාව නළවගන්න එහාට මෙහාට යනවා. ඒ විතරක් නෙවෙයි, ගේ ඉස්සරහා කඩේට යන එන අය එක්කත් සමන්ලතා කතාවට වැටෙනවා. ඒ සමහරු මාස්ක් දාලා නෑ. සමහරු මාස්ක් දැම්මට මාස්ක් එක තියෙන්නේ නාසයට පහලන්. නැත්නම් බෙල්ලේ.
තරින්දිත් කඩේට යන්න එද්දි සමන්ලතාව දැකලා නැවතුණා. සමන්ලතා මාස්ක් එක පහලට කරලා, තරින්දි එක්ක හිනාවුණා.
“සමන්ලතා අක්කේ ඔයා දරුවව නම් එළියේ තියන් ඉන්න එක හොඳ නැහැ. අනික මාස්ක් එක දැම්මට වැඩක් නෑ ඔහොම…”
“මේක දාං ඉන්න බෑ නංගි එකදිගට. හුස්ම ගන්න බෑ. මේ පොඩ්ඩත් උදේ ඉඳන් අඬනවා. ටිකක් හුළං වැදෙන්න පාරට ආවේ. මිදුලේ ඉඩකුත් නෑනෙ අපිට.”
සමන්ලතා ආයෙමත් හිනා වුණා.
“මේ දවස්වල සෙනඟ ගැවසෙන තැන්වලට බබාලව ගෙනියන්න එපා… ඔයා නිව්ස්වත් බලන් නැද්ද? ඩෙල්ටා වෛරස් එක පැය දාසයක් වාතයේ තියෙනවා.”
තරින්දි එහෙම කිව්වේ ටිකක් නොමනාපයෙන් වගේ.
“මම වැක්සීන් දෙකම අරන් ඉන්නේ නංගි.”
සමන්ලතා කිව්වා. තරින්දි ඈ දිහා බැලුවේ ‘එහෙනං පාරෙම ඇවිද ඇවිද ඉන්න’ කියන්න වගේ.
කොහොමහරි තරින්දි ඕන කරන බඩු ටික අරගෙන කඩෙන් එළියට එද්දිත් සමන්ලතා තව කාත් එක්කදෝ කතාව. සමන්ලතා විතරක් නෙවෙයි, මිනී මත මිනී ගොඩ ගැහුණත්, තවමත් හුඟදෙනෙකුට මෙහි බරපතළකම තේරුම් ගන්න තරම් අවබෝධයක් නැහැ. මාස්ක් එක බාගෙට දාගෙන, අපි එන්නත අරන් කියන මානසිකත්වයේ ජීවත් වෙනවා.
තරින්දිට ඊළඟට මතක් වුණේ ඊයේ අම්මට එන්නතේ දෙවන මාත්‍රාව දෙන්න දියත උද්‍යානයට ගිය මොහොතේ සමහර අම්මලා ඇවිත් හිටියේ පුංචි දරුවෝ කර පින්නගෙන. ඇත්තටම ඒ සමහර අම්මලාට දරුවෝ ගෙදර තියලා එන්න බැරිකම් ඇති. ඒත්, ඒකට විකල්පයක් හොයාගන්නම වෙනවා. එහෙම කියන්නෙ කැස්ස හැදිලා, බොහොම අපහසුවෙන් ඉන්න අයත් එන්නත් පෝලිම්වල ඉන්න නිසයි.
කලින් පැතිරුණු කොරෝනා වෛරසයෙන් එක් අයෙක් ආසාදනය කරා නම් දැන් පැතිරිලා යන ඩෙල්ටා ප්‍රභේදයට සියදෙනෙක් ආසාදනය කරන්න පුළුවන්කම තියෙනවා. වෛරසයේ තීව්‍රතාව ඒ තරමට වැඩිවෙලා. පවුල් පිටින් රෝගීන් වෙන ප්‍රතිශතය වැඩිවෙලා.
“කතා කිරීමෙන් වගේම ගායනා කිරීමෙනුත් කොවිඩ්-19 වේගයෙන් සම්ප්‍රේෂණය වෙනවා. ඒ නිසා මේ දිනවල කතා කිරීම අවම කළ යුතුයි. ගෙදර සිදුකරන කුඩා සාද වගේම කණ්ඩායම් එකතුවීම් පවා අවම කරගැනීම ඉතා වටිනවා.”
තම ට්විටර් ගිණුමේ සටහනක් තබමින් එහෙම කියන්නේ, ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර විශ්වවිද්‍යාලයේ ප්‍රතිජීව විද්‍යා හා අනුක විද්‍යා අංශයේ මහාචාර්ය නිලිකා මලවිගේ මහත්මියයි. පහුගියදා ඔක්ස්ෆර්ඩ් විශ්වවිද්‍යාලයේ බෝවන රෝග සංගමය මගින් සිදුකරන ලද නවතම පර්යේෂණයකට අනුව මෙම කරුණු සොයාගෙන ඇති බව ඇය සඳහන් කරනවා. එම පර්යේෂණයට අනුව කොරෝනා ආසාදිත අයෙකු කතා කරනවිට සහ ගායනා කරනවිට පිටවන ද්‍රව්‍ය වාතයට එකතු වී වෛරසය සීඝ්‍රයෙන් පැතිරයන බව ඇය වැඩිදුරටත් දන්වා තිබෙනවා.
සැබෑවටම මීටරේ දුරින් සිට වුවද මින් බේරී සිටීම අපහසු බව දැන් පැහැදිලිය. එන්නත් පෝලිමේ, ගුරු උද්ඝෝෂණයේ, ගෑස් පෝලිමේ, දුම්රියේ, බස්රියේ සෙනඟ ගොඩේ මේ කොතන වුවත් ‘ඩෙල්ටා’වට බාධාවක් නැත. දවසින් දවස රෝගී ලැයිස්තුව ඉහළ යාම මගිනුත්, දෛනික මරණ ව්‍යාප්තියේ වැඩිවීම මගිනුත් පෙන්වා දෙනුයේ එයයි.
‘ඩෙල්ටා’ වෛරසයේ ප්‍රභලත්වය කොතෙක්ද යත්, නිව් සවුත් වේල්ස් විශ්වවිද්‍යාලයේ, ජෛව ආරක්ෂණ පර්යේෂණ ප්‍රධානී රෙයිනා මැකින්ටයිර් පවසන්නේ ගෘහස්ථ තුළ වෛරස් වාතය සම්ප්‍රේෂණය වීම සිගරැට් දුම එකතුවන අයුරින් සිදුවනු ඇති බවයි.
“වාතාශ්‍රය හොඳින් නොලැබෙන ගෘහස්ථ පරිසරයකදී ආසාදනයට ලක්වූ අයෙක් පැමිණ ගියත්, වෛරසය වාතයේ රැඳී තිබෙනවා. එවිට ඒ අසලින් ගමන්කොට එම වාතය ආශ්වාස කළහොත් එවිට එම පුද්ගලයාට රෝගය ආසාදනය වීම වෙනවා. මෙතැනදී වැදගත්ම දේ වෙන්නේ ‘අපි හුස්ම ගන්නා වාතය’ අපගේ සනීපාරක්ෂාව පිළිබඳ තීන්දු කරනා බව අමතක කරන්න එපා. කුඩා ඉඩක සෙනඟ කිහිපදෙනෙකු හෝ සෙනඟ ගැවසෙද්දී, ජනෙල් දොරවල් විවෘත කර තබන්න. කාරයක ගමන් ගන්නේ නම්, ජනෙල් වීදුරු විවෘතව තබන්න. මුහුණු ආවරණ වඩාත් නිවැරදිව පළඳින්න. නිතර අත් සෝදන්න.”
මහාචාර්ය මැකින්ටයිර් පෙන්වා දෙන්නේ වාතය පිරිසිදුව තබාගැනීමේ වැදගත්කම මගින්, ඔබ හෝ ඔබ පවුලේ අනෙකුත් සාමාජිකයන් ආරක්ෂා කරගත හැකි ආකාරයයි.
මෙහිදී තවත් ඔබට වැදගත්වන කරුණු ගණනාවක් තිබේ. ඔබ කොරෝනා රෝගියෙකු සමඟ සමීපව කටයුතු කර තිබේදැයි දැනගැනීමද ඊට අයත්ය.
එහිදී අනුමාන කළ හැකි කරුණු කාරණා කිහිපයක් සෞඛ්‍ය අංශ මගින් පෙන්වා දී තිබේ. එහි පළමුවැන්න නම්, ඔබ කොරෝනා රෝගියෙකු සමඟ මීටර් දෙකකට වඩා අඩු දුරකින් විනාඩි පහළොවක් (මුහුණට මුහුණ හමුවන පරිදි) ගතකොට තිබේද යන්නයි. ඒ වගේම විවෘත නොවූ පරිසරයක, ඔබ කොරෝනා රෝගියෙකු සමඟ විනාඩි පහළොවකට වඩා රැඳී සිටියා නම් එයද සැලකිය හැක්කේ සමීප ඇසුරක් ලෙසිනි. කොරෝනා ආසාදිතයෙකු, සිප වැළඳගෙන හෝ ශාරීරික සබඳතා පවත්වා තිබේ නම් එයද ඉහත ගණයටම අයත්ය. තවද විවෘත නොකළ වාහනයක, ගුවන් යානයක ගමන් කළේ නම් හෝ රෝගියෙකු ඔබ ඉදිරියේ කැස්ස, කිවිසුම් යැවීම නිසා ආසාදිත බිඳිතිවලට ඔබ නිරාවරණව සිටියේ නම් එයද රෝගියෙකු හා සමීප ඇසුරකි. ඒ වාගේම නිසි ආරක්ෂක මුහුණු ආවරණ, ආරක්ෂක ඇඳුම් භාවිතයෙන් තොරව කොරෝනා රෝගියෙකුට සත්කාර කර ඇත්නම්, එයද සැලකෙන්නේ සමීප ඇසුරක් ලෙසිනි. එවැනි අවස්ථාවක, ඔබේ ආරක්ෂාව වටිනා බැවින් 117 හෝ 1390 අමතා අවශ්‍ය උපදෙස් ලබාගැනීමට ඔබට ඉඩ ප්‍රස්ථාව තිබේ.
විශේෂයෙන්ම අද වනවිට පවුල් පිටින් රෝගී වන පසුබිම හමුවේ, තම නිවසෙන් වෛරසය හැකිතාක් ඈත්කර තබාගැනීමට නම්, නිවසෙන් පිටතට යාමේදී වඩාත් සැලකිලිමත් වීම වැදගත්ය. සමන්ලතා මෙන් ‘අපි එන්නත අරගත්තා’ යැයි නොසිට අනෙකුත් සෞඛ්‍ය උපදෙස් පිළිපදිමින් මේ අමාරු දවස් කිහිපය සිහි කල්පනාවෙන් ගතකළ යුතුය. සෞඛ්‍ය අංශ පවසන පරිදි කුඩා දරුවන් හතළිස් පන්දහසකට වඩා ආසාදිතයින්ව තිබේ. ඉන් දාහතරදෙනෙකු මියගොස් තිබේ. වයසින් වැඩි වුවද අඩු වුවද, ඒ මිය යන්නේ අපේම ආදරණීයයන්ය. අපිත් සමඟ තවත් කලක් ජීවත් වන්නට බලාපොරොත්තු පිරුණු ජීවිත ඇත්තවුන්ය.
එසේ නම් තම පවුල, දරුවන් ගැන සිතන්න. තම තමන් එය කළ යුත්තේ තනිවමය. සියල්ලන් එසේ සිතුවහොත්, සෞඛ්‍ය උපදෙස් නිසි පරිදි පිළිපැද්දහොත්, සමාජය ආරක්ෂා කරගන්නට, මේ ඇතිවෙමින් ඇති ව්‍යසනය පාලනය කරගන්නට අපට නොහැකිවන්නේ නැත.
දීපා වසන්ති එදිරිසිංහ